پیدایش جشن نوروز به زمان‌های پیش از شکل‌گیری ایران و قبل از دوره مادها و هخامنشیان برمی‌گردد، ولی نام آن در اوستا نیست. از سه هزار سال پیش از میلاد، در آسیای میانه و آسیای غربی دو عید، رواج داشته‌است، عید آفرینش در اوایل پاییز و عید رستاخیزی که در آغاز بهار، برگزار می‌شده‌است. قدمت نوروز و وجود این جشن به زمان‌های پیش از هخامنشیان و مادها برمی‌گردد. جشن نوروز با مرور زمان و تحولِ تدریجی جنبه‌های متعدد دینی و رسمی و سیاسی پیدا کرده‌است. با مجله اینترنتی ایکو همراه باشید تا با پیدایش جشن نوروز بیشتر آشنا شوید.
روایت های مختلف درباره پیدایش نوروز
- روایت شاهنامه: در شاهنامه فردوسی، جمشید پادشاه پیشدادی، نوروز را بنیانگذاری کرد. گفته می‌شود که جمشید در حال گذشتن از آذربایجان بود که دستور داد برایش تختی قرار داده و خود باد تاجی پر زرق و برق روی آن تخت بنشیند. بنابراین با طلوع خورشید، نور و انعکاس آن بر تاج جمشید، همه جا را روشن کرد و مردم این روز را عید نامیدند.
- روایت ابوریحان بیرونی: ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه آورده است که آغاز سال ایرانی از زمانی نسبتا كهن به چهار فصل سه ماهه تقسیم شده و آغاز سال ایرانی از زمان خلقت انسان ( یعنی ابتدای هزاره هفتم از تاریخ عالم) روز هرمز از ماه فروردین بود، وقتی كه آفتاب در نصف النهار ، در نقطه اعتدال ربیعی ، و طالع سرطان بود.
- روایت‌های مذهبی: در روایت‌های مذهبی، نوروز به آفرینش انسان و جهان توسط خداوند نسبت داده می‌شود. همچنین گفته می‌شود که در این روز، حضرت نوح(ع) از کشتی پیاده شد و یا حضرت ابراهیم(ع) به آتش نمرود انداخته شد.
صرف نظر از روایت‌های مختلف، نوروز از دیرباز به عنوان یک جشن باستانی ایرانی، نمادی از رستاخیز، نو شدن و آغاز دوباره بوده است.
برخی از آداب و رسوم نوروز
- خانه تکانی: پیش از نوروز، مردم خانه‌های خود را تمیز و مرتب می‌کنند.
- سفره هفت سین: چیدن سفره هفت سین با سین‌های نمادین، از آداب و رسوم اصلی نوروز است.
- دید و بازدید: دید و بازدید از اقوام و دوستان در ایام نوروز از اهمیت بالایی برخوردار است.
- عیدی دادن: بزرگترها به کودکان عیدی می‌دهند.
- سایر آداب و رسوم: آداب و رسوم دیگری مانند چهارشنبه سوری، سیزده به در، تخم مرغ رنگی و … نیز در ایام نوروز برگزار می‌شود.
جشن نوروز در حال حاضر در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر مانند افغانستان، تاجیکستان، آذربایجان، کردستان و … برگزار می‌شود. نوروز به عنوان یک میراث فرهنگی غنی، از جایگاه ویژه‌ای در بین مردم ایران و سایر ملل برخوردار است.
تاریخچه ی جشن نوروز
جشن نوروز، کهن ترین جشن ایرانی و از مهم ترین اعیاد ملی در جهان است. ریشه این جشن به دوران ایران باستان و پیش از زرتشت باز می گردد. قدمت نوروز به بیش از 3000 سال پیش و به زمان جمشید، پادشاه پیشدادی، نسبت داده می شود. در گذر زمان، نوروز با آداب و رسوم و باورهای مختلفی درهم آمیخته است. در دوران هخامنشیان نوروز به عنوان جشن ملی و مذهبی اهمیت یافت و به عنوان آغاز سال نو در گاهشماری رسمی ایران باستان شناخته شد.
در دوران اشکانیان آداب و رسوم جدیدی مانند پخت سمنو و سبزی پلو با ماهی به جشن نوروز اضافه شد. در دوران ساسانیان نوروز به عنوان نمادی از رستاخیز و پیروزی خیر بر شر، جایگاه ویژه ای پیدا کرد و آداب و رسوم مذهبی بیشتری به آن اضافه شد. پس از اسلام با وجود مخالفت های اولیه، نوروز به عنوان یک جشن ملی حفظ شد و بسیاری از آداب و رسوم اسلامی نیز به آن اضافه شد. در دوران صفویان، نوروز دوباره به عنوان یک جشن ملی و مذهبی مورد توجه قرار گرفت و رونق بسیاری به خود گرفت. امروزه، نوروز در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر مانند افغانستان، تاجیکستان، آذربایجان، کردستان و … برگزار می شود.
نوروز از نگاه ستاره شناسی
نوروز از نگاه ستاره شناسی به لحظه ای اطلاق می شود که خورشید در مدار ظاهری خود در آسمان، به نقطه اعتدال بهاری می رسد. این نقطه، تقاطع دایره البروج و استوای زمین است. در این لحظه، طول روز و شب تقریباً برابر با هم می شوند و فصل بهار آغاز می شود. از دیدگاه نجومی، نوروز به دلیل مصادف شدن با اعتدال بهاری، از اهمیت زیادی برخوردار است. در این روز، خورشید از دید ناظر زمینی، دقیقاً بر روی خط استوا قرار می گیرد و به همین دلیل، طول روز و شب در تمام نقاط زمین تقریباً برابر می شود.
نوروز همچنین به عنوان آغاز سال نو در تقویم شمسی ایرانی شناخته می شود. این تقویم، بر اساس حرکت زمین به دور خورشید تنظیم شده است و هر سال، شامل 365 روز و 5 ساعت و 48 دقیقه و 46 ثانیه است. تاریخ دقیق نوروز هر سال، با توجه به محاسبات نجومی و با در نظر گرفتن کبیسه بودن یا نبودن سال، تعیین می شود. در سال 1402 هجری شمسی، نوروز در روز شنبه 25 اسفند 1401 آغاز خواهد شد.
نوروز، مصادف با اعتدال بهاری و آغاز فصل بهار است. در این فصل، طبیعت دوباره جان می گیرد و زمین به سرزندگی و شادابی می رسد. در روز نوروز، طول روز و شب تقریباً برابر با هم می شوند. این امر، نمادی از تعادل و برابری در جهان است. نوروز، آغاز سال نو در تقویم شمسی ایرانی است. این تقویم، بر اساس حرکت زمین به دور خورشید تنظیم شده است و از دقت بالایی برخوردار است. علاوه بر موارد فوق، نوروز از دیرباز در فرهنگ و تمدن ایرانی جایگاه ویژه ای داشته است. این عید باستانی، نمادی از صلح، دوستی و نو شدن است و مردم ایران، آن را با آداب و رسوم خاصی جشن می گیرند
نظرات کاربران