غلظت خون یا پلیسیتمی به وضعیتی گفته میشود که در آن تعداد گلبولهای قرمز خون بیش از حد معمول افزایش مییابد. این افزایش باعث میشود خون غلیظتر شود و جریان خون در رگها کندتر شود.
در این مقاله به علت، علائم و درمان غلظت خون پرداخته خواهد شد. با مجله اینترنتی ایکو همراه باشید.
علت غلظت خون
دلایل مختلفی میتواند باعث افزایش غلظت خون شود که به دو دسته اصلی تقسیم میشود. علل اولیه (پلیسیتمی ورا) در این نوع، مغز استخوان بدون دلیل مشخص، گلبولهای قرمز اضافی تولید میکند. این نوع غلظت خون اغلب ژنتیکی است. علل ثانویه در این نوع، غلظت خون در پاسخ به یک بیماری یا وضعیت دیگری در بدن ایجاد میشود. برخی از علل ثانویه عبارتند از بیماریهایی مانند آمفیزم یا بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) باعث کاهش اکسیژن در خون میشوند و بدن برای جبران این کمبود، تولید گلبول قرمز را افزایش میدهد.
بیماریهای قلبی که باعث کاهش اکسیژنرسانی به بافتها میشوند، نیز میتوانند باعث افزایش غلظت خون شوند. برخی تومورها مانند تومور کلیه یا کبد میتوانند هورمونهایی تولید کنند که باعث افزایش تولید گلبول قرمز شوند. زندگی در ارتفاعات بالا باعث کاهش فشار اکسیژن میشود و بدن برای تطابق با این شرایط، تولید گلبول قرمز را افزایش میدهد. کمبود آب در بدن باعث غلیظ شدن خون میشود. برخی داروها مانند تستوسترون یا اریتروپویتین میتوانند باعث افزایش تولید گلبول قرمز شوند.

علائم غلظت خون
علائم غلظت خون ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد و شامل علائمی مانند خستگی و ضعف، سردرد، سرگیجه، تنگی نفس، تپش قلب، خارش پوست، قرمزی صورت، دید تار، افزایش فشار خون می باشد. غلظت خون، که به آن “پلیسیتمی” نیز گفته میشود، به حالتی اطلاق میشود که در آن تعداد گلبولهای قرمز خون یا غلظت هموگلوبین در خون افزایش یافته است. این وضعیت میتواند به شرایط مختلفی مربوط شود. احساس خستگی و ضعف عمومی میتواند ناشی از عدم تعادل در گردش خون باشد. ممکن است بیماران دچار سردردهای مکرر یا سرگیجه شوند. افزایش غلظت خون ممکن است باعث فشرده شدن عروق و مشکلات تنفسی شود.
افراد ممکن است دچار خونریزیهای غیرطبیعی یا کبودی شوند. قرمزی، سوزش یا خارش پوست: به خصوص در صورت، دستها و پاها. ممکن است موقعتهای بینایی مانند تاری دید یا دیدن نقاط کور را تجربه کنند. غلظت خون میتواند به افزایش فشار خون منجر شود. برخی افراد ممکن است در پاها و دستها احساس سنگینی کنند. به ویژه در شرایط گرم، ممکن است مشکل در تنظیم دما احساس شود. در صورتی که فکر میکنید ممکن است دچار غلظت خون باشید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا معاینه و آزمایشهای لازم انجام شود و درمان مناسب آغاز گردد.
برای آشنایی با بهترین ماده غذایی برای کم خونی مقاله موجود در سایت ایکو را مطالعه کنید.
نحوه تشخیص غلظت خون
برای تشخیص غلظت خون، پزشک معمولاً آزمایش خون کامل (CBC) را تجویز میکند. این آزمایش تعداد گلبولهای قرمز، هموگلوبین و هماتوکریت را اندازهگیری میکند. همچنین ممکن است آزمایشهای دیگری مانند آزمایش عملکرد تیروئید، آزمایش اریتروپویتین و سونوگرافی شکم انجام شود.
عوارض غلظت خون

لخته شدن خون: خون غلیظتر تمایل بیشتری به تشکیل لخته دارد. این لختهها میتوانند رگهای خونی را مسدود کرده و باعث عوارضی مانند:
- سکته مغزی: لخته شدن خون در رگهای مغز
- حمله قلبی: لخته شدن خون در رگهای قلب
- آمبولی ریوی: لخته شدن خون در رگهای شش
- مشکلات گردش خون: خون غلیظتر به سختی در رگها جریان مییابد و میتواند باعث:
- درد و گرفتگی عضلات
- سرگیجه و سبکی سر
- تاری دید
- کاهش عملکرد اندامها
- افزایش فشار خون: خون غلیظتر فشار بیشتری به دیواره رگها وارد میکند و باعث افزایش فشار خون میشود.
- بزرگی کبد و طحال: در برخی موارد، غلظت خون میتواند باعث بزرگ شدن کبد و طحال شود.
- افزایش خطر ابتلا به برخی سرطانها: برخی مطالعات نشان میدهند که بین غلظت خون و افزایش خطر ابتلا به برخی سرطانها، مانند میلوما و سرطان کلیه، ارتباط وجود دارد.
عوامل تشدید کننده عوارض
افراد مسن بیشتر در معرض عوارض غلظت خون هستند. بیماریهایی مانند بیماریهای قلبی، دیابت و فشار خون بالا میتوانند عوارض غلظت خون را تشدید کنند. سیگار کشیدن، چاقی و کم تحرکی میتوانند خطر عوارض غلظت خون را افزایش دهند. اگر علائمی مانند خستگی، سرگیجه، تنگی نفس، درد قفسه سینه یا تورم در پاها را تجربه میکنید، حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک با انجام آزمایشهای لازم، غلظت خون شما را بررسی کرده و در صورت لزوم درمان مناسب را تجویز خواهد کرد.

درمان غلظت خون
غلظت خون یا پلیسیتمی به وضعیتی اطلاق میشود که در آن تعداد گلبولهای قرمز خون بیشتر از حد معمول است. این وضعیت میتواند خطر بروز لختههای خونی و سایر مشکلات قلبی عروقی را افزایش دهد. درمان غلظت خون بسته به علت و شدت بیماری متفاوت است. اولین قدم، مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق علت افزایش غلظت خون است. پزشک ممکن است آزمایشهای مختلفی از جمله آزمایش خون و آزمایشهای تصویربرداری را انجام دهد. پزشک بر اساس نتایج آزمایشها و وضعیت سلامتی شما، یک پلان درمانی شخصی برای کاهش غلظت خون تهیه میکند.
فعالیتهای بدنی منظم میتوانند به بهبود جریان خون و کاهش غلظت خون کمک کنند. پیادهروی، دویدن، شنا و دوچرخهسواری از جمله ورزشهای مناسب هستند. مصرف مایعات کافی به بهبود جریان خون و کاهش غلظت خون کمک میکند. رژیم غذایی متعادل و سالم که شامل میوهها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئینهای کمچرب باشد، میتواند به بهبود سلامت عمومی و کاهش غلظت خون کمک کند.
ترک سیگار و کاهش مصرف الکل میتواند به بهبود جریان خون و کاهش غلظت خون کمک کند. پزشک ممکن است داروهایی مانند آسپیرین یا دیگر رقیقکنندههای خون را تجویز کند تا خطر لخته شدن خون کاهش یابد. در صورت تشخیص پلیسیتمی ورا، ممکن است پزشک داروهای خاصی مانند هیدروکسی اوره یا اینترفرون تجویز کند.
فلبوتومی (Phlebotomy) این روش شامل گرفتن مقدار معینی از خون از بدن برای کاهش تعداد گلبولهای قرمز خون است. این فرآیند مشابه اهدا خون است و معمولاً در کلینیک یا بیمارستان انجام میشود. در برخی موارد، درمانهای هدفمند مانند شیمیدرمانی یا پرتو درمانی برای کاهش تولید گلبولهای قرمز ممکن است توصیه شود. تکنیکهای آرامسازی مانند یوگا، مدیتیشن و تنفس عمیق میتوانند به کاهش استرس و بهبود جریان خون کمک کنند.
داشتن خواب کافی و با کیفیت برای حفظ سلامت عمومی بدن و کاهش غلظت خون مهم است. مصرف مکملهای حاوی اسید فولیک و ویتامینهای گروه B میتواند به بهبود تولید و عملکرد گلبولهای قرمز کمک کند. مصرف مکملهای امگا-3 یا مصرف ماهیهای چرب میتواند به کاهش التهاب و بهبود جریان خون کمک کند. اگر شغل شما نیاز به نشستن طولانی مدت دارد، سعی کنید هر یک ساعت بلند شوید و چند دقیقه حرکت کنید.

انجام ورزشهای سبک مانند کشش و تمرینات تنفسی در طول روز میتواند به بهبود جریان خون کمک کند. مهم است که هرگونه تغییر در رژیم غذایی یا سبک زندگی خود را با پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید که این تغییرات با شرایط خاص شما سازگار هستند. درمان غلظت خون نیاز به پیگیری منظم و مراقبتهای پزشکی دارد.
نظرات کاربران