آب‌مروارید یا کاتاراکت (Cataract) یکی از شایع ترین بیماری های چشمی در جهان است که در آن عدسی چشم به‌طور تدریجی کدر می‌شود و دید فرد را تار و مبهم می‌سازد. این بیماری به خصوص در سنین بالا بسیار رایج است و در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به کاهش شدید بینایی یا حتی نابینایی شود. در این مقاله، به بررسی آب مروارید پرداخته خواهد شد. با سایت ایکو همراه باشید.
آب مروارید چیست؟
در حالت طبیعی، عدسی چشم شفاف است و نور را به درستی به شبکیه منتقل می‌کند. اما در آب مروارید، پروتئین های عدسی دچار تجمع و کدورت می شوند که مانع عبور صحیح نور و تصویر به شبکیه می‌شود. نتیجه این اختلال، دید تار، کم‌نور یا دوگانه خواهد بود.
انواع آب مروارید
- آب مروارید وابسته به سن: شایع ترین نوع که با افزایش سن بروز می‌کند.
- آب مروارید مادرزادی: بعضی نوزادان با این بیماری متولد می شوند یا در کودکی دچار آن می شوند.
- آب مروارید ناشی از بیماری یا دارو: مثلاً مصرف طولانی مدت کورتون ها یا ابتلا به دیابت.
- آب مروارید ناشی از ضربه: آسیب های فیزیکی به چشم نیز می‌تواند موجب کدورت عدسی شود.
علائم آب مروارید
آب مروارید به آرامی پیشرفت می‌کند و در ابتدا امکان دارد فرد متوجه آن نشود. اما با گذشت زمان، علائم زیر بروز پیدا می‌کند:
- تاری دید یا کاهش شفافیت دید
- دید دوگانه (به‌خصوص در یک چشم)
- حساسیت به نور یا درخشش بیش از حد چراغ ها
- کاهش دید در شب
- نیاز به تغییر مکرر شماره عینک یا لنز
- مشاهده هاله یا سایه دور نورها
- تغییر در درک رنگ ها (کدر شدن یا زرد شدن تصاویر)
علت های ایجاد آب مروارید
علت دقیق ایجاد آب مروارید هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما عوامل متعددی در آن نقش دارند:
در یکی از مقالات سایت ایکو به بررسی لیزیک چشم پرداخته ایم. برای آشنایی بیشتر این مقاله را در سایت ایکو مطالعه کنید.
1. افزایش سن: شایع ترین عامل است. با افزایش سن، ساختار پروتئین های عدسی تغییر می‌کند.
2. دیابت: قند خون بالا باعث آسیب به عدسی می شود.
3. مصرف داروهای خاص: داروهایی مثل کورتیکواستروئیدها با مصرف طولانی مدت، ریسک ابتلا را افزایش می‌دهند.
4. قرار گرفتن طولانی در معرض نور خورشید (اشعه UV): اشعه ماورای بنفش موجب آسیب اکسیداتیو به عدسی می شود.
5. سیگار کشیدن و مصرف الکل: مواد سمی موجود در دخانیات و الکل با تسریع آسیب به عدسی مرتبط هستند.
6. سابقه خانوادگی یا ژنتیک: اگر یکی از بستگان درجه یک شما دچار آب مروارید شده باشد، احتمال ابتلای شما بیشتر است.
7. ضربه یا جراحی قبلی چشم: هرگونه آسیب فیزیکی به چشم می‌تواند باعث شروع فرآیند کدورت عدسی شود.
چگونه می‌توان از آب مروارید پیشگیری کرد؟
اگرچه نمی‌توان در همه موارد از آب مروارید جلوگیری کرد، اما با تغییر سبک زندگی و رعایت نکاتی ساده می‌توان خطر بروز آن را کاهش داد.
1. استفاده از عینک آفتابی مناسب
استفاده از عینک های دارای فیلتر اشعه UV-A و UV-B هنگام خروج از منزل، تأثیر بسیار مهمی در جلوگیری از آسیب‌های نوری به عدسی دارد.
2. تغذیه سالم و سرشار از آنتی اکسیدان
رژیمی سرشار از میوه ها و سبزیجات تازه (به خصوص هویج، کلم بروکلی، پرتقال، اسفناج و بلوبری) می‌تواند سطح آنتی اکسیدان های بدن را بالا ببرد و از آسیب اکسیداتیو به چشم جلوگیری کند.
3. کنترل دیابت
در صورت ابتلا به دیابت، تنظیم دقیق قند خون می‌تواند از بروز زودرس آب‌مروارید جلوگیری کند.
4. ترک سیگار و الکل
تحقیقات نشان داده‌اند که ترک سیگار و عدم مصرف الکل خطر ابتلا به بیماری های چشمی را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
5. استفاده محدود از کورتون ها
در صورت لزوم استفاده از داروهای استروئیدی، باید با تجویز پزشک و حداقل دوز ممکن باشد.
6. معاینات دوره‌ای چشم
انجام معاینه منظم هر ۱ تا ۲ سال یک‌بار (به‌خصوص از ۴۰ سالگی به بعد) می‌تواند تشخیص زودهنگام مشکلات چشمی را ممکن سازد.
تشخیص آب مروارید چگونه انجام می شود؟
برای تشخیص دقیق، پزشک متخصص چشم پزشکی از معاینات و آزمایش های زیر استفاده می‌کند:
- تست بینایی: بررسی وضوح دید در فاصله های مختلف.
- معاینه با لامپ شکاف: بررسی دقیق ساختار عدسی با میکروسکوپ مخصوص.
- معاینه شبکیه: بررسی پشت چشم برای اطمینان از سلامت سایر بخش های چشم.
- تست انکساری: بررسی نیاز به تغییر شماره عینک.
درمان آب مروارید چگونه است؟
در مراحل اولیه، امکان دارد تغییر در عینک یا استفاده از نور بیشتر در خانه کافی باشد. اما زمانی که دید فرد به طور جدی مختل شود، تنها راه مؤثر درمان، جراحی آب مروارید است.
جراحی آب مروارید چگونه انجام می شود؟
در این روش، عدسی کدر شده از چشم خارج و با یک عدسی مصنوعی شفاف جایگزین می‌شود. جراحی معمولاً به صورت سرپایی، بدون بیهوشی کامل و با بی حسی موضعی انجام می شود.
انواع روش های جراحی:
- فیکوامولسیفیکاسیون (Phaco): شایع ترین روش؛ با امواج اولتراسونیک عدسی شکسته و خارج می شود.
- جراحی با لیزر فمتوسکند: نوع پیشرفته تر با دقت بالاتر و آسیب کمتر به بافت.
- خارج کردن دستی عدسی: در موارد پیچیده یا آسیب دیده.
برای آشنایی با درمان خشکی پلک می توانید مقاله موجود در سایت ایکو را مطالعه کنید.
آیا جراحی خطر دارد؟
جراحی آب مروارید بسیار ایمن و موفقیت آمیز است. با این حال، مانند هر عمل جراحی، عوارضی مانند عفونت، التهاب، خونریزی یا تاری دید بعد از عمل ممکن است رخ دهد که معمولاً با مراقبت های مناسب برطرف می شوند.
مراقبت های پس از جراحی آب مروارید
بعد از جراحی، رعایت توصیه های پزشک برای بهبود سریع تر و جلوگیری از عوارض اهمیت دارد:
- استفاده منظم از قطره های تجویزی
- اجتناب از مالیدن یا فشار آوردن به چشم
- پرهیز از فعالیت های سنگین، استخر و ورزش های تماس مستقیم
- محافظت از چشم با عینک آفتابی
- مراجعه به پزشک طبق زمان بندی برای بررسی وضعیت چشم
اگر جراحی نکنم چه می‌شود؟
بعضی افراد از جراحی آب مروارید ترس دارند یا آن را به تعویق می‌اندازند. اما اگر بیماری پیشرفت کند و درمان نشود، فرد دچار:
- کاهش شدید بینایی
- ناتوانی در انجام فعالیت های روزمره
- احتمال بیشتر تصادف یا زمین خوردگی
- خطر بروز آب سیاه (گلوکوم) یا التهاب چشم
می شود.
به همین دلیل، تعویق در جراحی آب مروارید تصمیم درستی نیست، مخصوصاً زمانی که زندگی روزمره شما را تحت تأثیر قرار داده باشد.
آب مروارید یکی از بیماری های رایج و قابل درمان چشم است که با افزایش سن بیشتر بروز می‌کند. اما با پیشگیری هوشمندانه، تشخیص زودهنگام و درمان به موقع می‌توان از تأثیرات منفی آن جلوگیری کرد.
نظرات کاربران